Η κατάκτηση της ελληνικής χερσονήσου

Ποια ιστορική περίοδος ονομάζεται Τουρκοκρατία;
Η περίοδος από την κατάκτηση της ελληνικής Χερσονήσου, στα μέσα του 15ου αιώνα, έως και τη Μεγάλη Επανάσταση του 1821, που οδήγησε στον σχηματισμό του νέου ελληνικού κράτους, ονομάζεται Τουρκοκρατία.

Κως

1314: Μετά από σύντομη βενετική κυριαρχία καταλαμβάνουν το νησί οι Ιωαννίτες ιππότες.
1457 (3 Ιουνίου):Τουρκικός στόλος με 156 πλοία και 16.000 στρατό επιτίθεται στο νησί της Κω. Πρώτα κτύπησαν το φρούριο της Νεραντζιάς, από όπου είχαν αποχωρήσει ιππότες και κάτοικοι, και το έκαψαν. Μετά από ανεπιτυχείς επιθέσεις των Τούρκων στα κάστρα του Παλαιού Πυλίου και της Κεφάλου οι εισβολείς κατευθύνονται στο κάστρο της Αντιμάχειας, το οποίο φέρονται να υπερασπίζουν μόλις 15 Ιππότες και 300 Κώοι!!! Στις 26 Ιουνίου οι υπερασπιστές φέρονται να έχουν μόνο 15 νεκρούς, ενώ οι απώλειες των Τούρκων ανέρχονται σε 1.000 νεκρούς, πάνω από 2.000 τραυματίες και 5 αιχμάλωτα πλοία. Στις 26 Ιουνίου οι Τούρκοι έλυσαν την πολιορκία και έφυγαν από το νησί, αφού πρώτα προκάλεσαν καταστροφές στην ύπαιθρο.

 

Άποψη του Κάστρου της Νερατζιάς, στην οποία φαίνονται καθαρά το εσωτερικό και το εξωτερικό κάστρο (πηγή: Χατζηβασιλείου Βασίλης, Τα Κάστρα της Νήσου Κω, Αθήνα 2008)

1522: Δυνάμεις του Σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή πολιορκούν τη Ρόδο και αναγκάζουν τον Μεγάλο Μάγιστρο  να συνθηκολογήσει στις 22 Δεκεμβρίου. 
1523 (5 Ιανουαρίου):  Ο τοπικός διοικητής παραδίδει την Κω στους Τούρκους.
Ποια ήταν τα αίτια της κατάκτησης της ελληνικής χερσονήσου από τους Οθωμανούς Τούρκους;
Από τον 13ο αιώνα η άλλοτε ένδοξη Βυζαντινή Αυτοκρατορία αντιμετώπιζε πολλά πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα. Ξένες φυλές από το Βορρά και την Ανατολή εισέρχονταν στην περιοχή με ειρηνικό ή βίαιο τρόπο, ενώ Χριστιανοί της Δύσης, κυρίως οι Βενετοί, εκμεταλλεύονταν τα σπουδαιότερα εμπορικά λιμάνια, με αποτέλεσμα τον οικονομικό μαρασμό των εντοπίων.

Ποια ήταν τα σπουδαιότερα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι Έλληνες την περίοδο της ξένης κυριαρχίας;
1. Βαριά φορολογία
2. Παιδομάζωμα
3. Μετανάστευση ( Αρκετοί κάτοικοι μετακινήθηκαν σε ορεινούς τόπους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Επίσης, οι βυζαντινοί άρχοντες εξαφανίστηκαν μετά την Άλωση. Τέλος, αρκετοί λόγιοι * έφυγαν στη Δυτική Ευρώπη.)
* Λόγιος: Αυτός που ασχολείται με τα γράμματα και τις τέχνες, οι συγγραφείς και οι δάσκαλοι.

Πρόσφυγες από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία καταφεύγουν στα ελληνικά νησιά   (15^ος αιώνας), Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη

Έλληνες άρχοντες στην Κωνσταντινούπολη κατά τον 16^ο αιώνα, Βιέννη, Εθνική Βιβλιοθήκη

Τι γνωρίζετε για το παιδομάζωμα;
Το παιδομάζωμα ήταν υποχρεωτική στρατολόγηση από τις οθωμανικές αρχές νεαρών αγοριών χριστιανικών οικογενειών, με σκοπό την επάνδρωση του σώματος των Γενίτσαρων και του ανώτατου διοικητικού μηχανισμού της αυτοκρατορίας. Ο θεσμός παρήκμασε από τις αρχές του 18^ου αιώνα. 

Γενίτσαροι. Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη.
Το σώμα των γενιτσάρων (νέος στρατός) προερχόταν από εξισλαμισθέντα χριστιανόπουλα

Πώς διοικούσαν οι Βενετοί τις περιοχές που είχαν κατακτήσει και πώς αντιδρούσαν οι Έλληνες;
Αρκετά προβλήματα αντιμετώπιζαν και οι Έλληνες υπήκοοι των Βενετών. Έως τον 16ο αιώνα δεν τους επιτρεπόταν η συμμετοχή στη διοίκηση, ενώ οι Βένετοι κατείχαν τα ανώτερα θρησκευτικά αξιώματα και την περιουσία της Εκκλησίας. Αυτοί οι περιορισμοί, σε συνδυασμό με άλλες διακρίσεις, όπως η βαριά φορολογία και η συμμετοχή σε αγγαρείες για την κατασκευή δημοσίων έργων, προκαλούσαν συχνά διαμαρτυρίες ακόμη και εξεγέρσεις εναντίον των κατακτητών, με γνωστότερη την εξέγερση στη Ζάκυνθο το 1628, γνωστή ως «ρεμπελιό των ποπολάρων».

Στα Επτάνησα υπήρχαν τρεις τάξεις: οι ευγενείς, οι αστοί και ο λαός (πόπολο)

Συγκέντρωση ευγενών στα Επτάνησα

 Το ρεμπελιό των ποπολάρων

Τα Επτάνησα είχαν την τύχη να μην γνωρίσουν τον οθωμανικό ζυγό, ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε και υποτιμούμε τα «πολιτισμένα χριστιανικά δεσμά» της Γαληνότατης Δημοκρατίας, την Ενετοκρατία, που διήρκησε από το 1484 έως το 1797.
Είναι αλήθεια ότι η οργανωμένη διοίκηση των Ενετών και η παραχώρηση ανεξιθρησκίας στους κατοίκους έφερε ηρεμία στη νήσο της Ζακύνθου, ενώ η αυτοδιοικούμενη κοινότητα με Συμβούλιο Ευγενών, που έκανε την εκλογή των Αρχών μαζί με τον Βενετό Προβλεπτή, ωφέλησε κυρίως τις ανώτερες τάξεις του Ζακυνθινού λαού.
Οι ευγενείς, οι Nobili, είχαν αποκλειστικά εισοδήματα από ακίνητη περιουσία και ποτέ, ούτε οι ίδιοι ούτε οι πρόγονοί τους, δεν είχαν ασκήσει «βάναυση τέχνη», δηλαδή χειρωνακτικό επάγγελμα. Οι τίτλοι τους κατοχυρώνονταν με την εγγραφή του ονόματος της οικογενείας στην Χρυσή Βίβλο, το Libro D´ Oro.
Οι αστοί ή Civili αποτελούσαν την μεσαία τάξη. Ήταν μεγαλέμποροι, χρυσοχόοι, συμβολαιογράφοι. Υιοθετούσαν τις συνήθειες της ζωής των ευγενών και διακαή πόθο τους αποτελούσε η εγγραφή τους στο Libro D´ Oro.
Στην πιο δεινή θέση βρίσκονταν οι λαϊκοί ή ποπολάροι. Χωρίς πολιτικά δικαιώματα ήταν αυτοί που στρατολογούνταν για να υπερασπίσουν το νησί από τις εχθρικές επιδρομές. Οι γεωργοί αποκαλούνται όχλος και σκυλολόγιον. Οι αφέντες τους έχουν πάνω τους δικαιώματα ζωής και θανάτου. Κάτω από αυτές τις συνθήκες οργανώνεται και πραγματοποιείται η πρώτη κοινωνική επανάσταση στο νεότερο ελληνικό χώρο και χρόνο (1628 – 1632). Η επανάσταση εκείνη που ονομάστηκε «το ρεμπελιό των ποπολάρων», μας έγινε γνωστή κυρίως από το χρονικό που κατέγραψε ο άρχοντας Άγγελος Σουμάκης, ο οποίος φανερά παίρνει το μέρος των αρχόντων.
Αφορμή για το «ρεμπελιό των ποπολάρων» στάθηκε η πληροφορία ότι Σαρακηνοί πειρατές ετοιμάζονταν να επιτεθούν στο νησί. Οι άρχοντες αποφασίζουν να καταγράψουν τον πληθυσμό για να μπορέσουν, όπως ισχυρίζονται, να οργανώσουν την προστασία του νησιού. Οι ποπολάροι θεωρούν ότι η καταγραφή είναι τέχνασμα για περισσότερο έλεγχο του πληθυσμού, επιβολή νέων φόρων και στρατολόγησης. Έτσι ξεσπούν επεισόδια.
Τελικά η επανάσταση πνίγηκε στο αίμα από τον καινούργιο προβλεπτή που έστειλε η Βενετία. Θα περάσουν πολλά χρόνια ακόμα μέχρι οι Γάλλοι να φτάσουν στο νησί και οι Ζακυνθινοί να τους υποδεχτούν ως απελευθερωτές. Τότε καίγεται στον Πλατύφορο το Libro D´ Oro και φυτεύεται το δέντρο της ελευθερίας. Μετά το σύντομο πέρασμα των Γάλλων Δημοκρατικών από το νησί (1797 – 1798) θα ακολουθήσει η Ρωσοτουρκική κυριαρχία (1798 – 1800), η «αυτόνομη» Εφτανησιακή Πολιτεία υπό τον αυτοκράτορα της Ρωσίας (1800 – 1807), η αυτοκρατορική πια Γαλλική κυριαρχία (1807 – 1809) και τέλος η Αγγλοκρατία (1809 – 1864) μέχρι την 21η Μαΐου του 1864, όταν τα Επτάνησα ενσωματώθηκαν με τον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο.